സുന്നി വിഭാഗത്തില് പെട്ട മുസ്ലീംങ്ങള്ക്ക് ഇറാനെ ഉള്ക്കൊള്ളാന് ആകില്ല. മൗദൂദികള് ആകട്ടെ ഇസ്രായേല് വിരോധം ആളിക്കത്തിച്ച് മുതലെടുപ്പ് നടത്താനുള്ള പരിശ്രമത്തിലും. അമേരിക്കയുടെ നിലപാട് നിര്ണ്ണായകം

ഇസ്രായേല് ഇറാന് സംഘര്ഷത്തില് സൗദി അറേബ്യ ഉള്പ്പടെയുള്ള സുന്നി ഭൂരിപക്ഷ മുസ്ലിം രാജ്യങ്ങള് ഇറാന് ഒപ്പം നില്ക്കാനുള്ള സാധ്യത കുറവ്. ഇറാന് ഒരു ഷിയ ഭരണകൂട രാഷ്ട്രം എന്നതാണ് ഒന്നാമത്തെ കാര്യം. അമേരിക്കയുടെ പിന്തുണയോടെയാണ് സൗദി ഭരണകൂടം നിലനില്ക്കുന്നത് എന്നതാണ് മറ്റൊന്ന്. സിറിയ, യെമന്, ഇറാഖ് എന്നിവിടങ്ങളിലെ രക്തരൂക്ഷിതമായ സംഘര്ഷങ്ങളുടെ എതിര്വശങ്ങള് എന്ന പേരില് ഇറാനെയും സൗദി അറേബ്യയെയും 'കയ്പേറിയ പ്രാദേശിക എതിരാളികള് എന്ന് വിളിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇത് ദൈവശാസ്ത്രപരമായ കാരണങ്ങളാലാണ് - അതായത് അവരുടെ സര്ക്കാരുകള് പാലിക്കുന്ന രണ്ട് ഇസ്ലാമിക ചിന്താധാരകള് തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങള്.
സുന്നി ഇസ്ലാമിലെ വഹാബിവിഭാഗംവളരെക്കാലമായി സൗദി അറേബ്യയിലെ ഭരണകക്ഷിയായ സൗദ് ഹൗസിനെ പിന്തുണച്ചിട്ടുണ്ട്, കൂടാതെ യഥാര്ത്ഥ ഇസ്ലാമില് നിന്ന് വ്യതിചലിക്കുന്ന ഒരു വിഭാഗമായിഷിയാ ഇസ്ലാമിനെ വളരെക്കാലമായി എതിര്ത്തിട്ടുണ്ട്. ഇറാനിയന് ഷിയ ഭൂരിപക്ഷത്തിനും ഷിയ സര്ക്കാരിനും തങ്ങളോടുള്ള വഹാബി വിരോധത്തെക്കുറിച്ചും ഷിയാ തീര്ത്ഥാടകര്ക്കും സുന്നി ആതിഥേയര്ക്കും ഇടയിലുള്ള അവിശ്വാസത്തിന്റെ ചരിത്രംഏറെക്കാലമായി ഉള്ളതാണ്.ഇതിനൊപ്പം അയത്തുള്ള ഖമനേയിയുടെയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ അമേരിക്കന് വിരുദ്ധ, രാജവാഴ്ച വിരുദ്ധ ഇറാനിയന് വിപ്ലവ അനുയായികളുടെയും വിരോധം സൗദി അറേബ്യയിലെ അമേരിക്കന് അനുകൂല രാജകീയ ഭരണാധികാരികള്ക്കെതിരെ ഉണ്ടായിരുന്നു. 1987-ല് ഒരു പൊതു പ്രസംഗത്തില് ഖമനേയി പ്രഖ്യാപിച്ചു, ഈ നീചരും ദൈവനിഷേധികളുമായവഹാബികള്മുസ്ലീങ്ങളുടെ ഹൃദയത്തെ പിന്നില് നിന്ന് എപ്പോഴും കുത്തിത്തുറക്കുന്ന കഠാരകള് പോലെയാണ്. ഇതിനുമപ്പുറം മക്ക 'ഒരു കൂട്ടംമതഭ്രാന്തന്മാരുടെ' കൈകളിലാണെന്നും അദ്ദേഹം പ്രഖ്യാപിച്ചു,(അതായത് സൗദ് വംശം).
രക്തരൂക്ഷിതമായ ഇറാന്-ഇറാഖ് യുദ്ധത്തിന്റെഅവസാന ഘട്ടത്തിലാണ് ഈ സംഭവം നടന്നത്, സുന്നി അറബ് ഭരണത്തിലുള്ള ഇറാഖും (സുന്നി അറബ് ഭരണത്തിലുള്ള സൗദി അറേബ്യയില് നിന്ന് സഹായം സ്വീകരിച്ചിരുന്നു) പേര്ഷ്യന് ഷിയാ ഭരണത്തിലുള്ള ഇറാനും തമ്മിലുള്ള 'സംഘര്ഷം വര്ദ്ധിച്ചുവരുന്ന' ഒരു നിമിഷത്തിലായിരുന്നു അത്. അമേരിക്ക കുവൈറ്റ് പെട്രോളിയം ടാങ്കറുകള് വീണ്ടും ഫ്ലാഗ് ചെയ്യുകയും പേര്ഷ്യന് ഗള്ഫില് വിദേശ നാവിക എസ്കോര്ട്ടുകള് ഏര്പ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു, സൗദി അറേബ്യ അനുകൂലിക്കുകയും ഇറാന് എതിര്ക്കുകയും ചെയ്ത ഒരു വിദേശ ഇടപെടല്. .
ഹജ്ജിനിടെ ഗുരുതരമായ ജീവഹാനി ഇടയ്ക്കിടെ സംഭവിക്കാറുണ്ട് (1990,1994,1998,2001,2004,2006,2015 വര്ഷങ്ങളില്); വ്യത്യസ്ത ഭാഷകള് സംസാരിക്കുമ്പോള് രണ്ട് ദശലക്ഷമോ അതില് കൂടുതലോ തീര്ത്ഥാടകര് 'എല്ലാവരും ഒരേ ദിവസം ഒരേ സ്ഥലത്ത് ഒരേ കാര്യം ചെയ്യാന് ശ്രമിക്കുമ്പോള് ശ്വാസംമുട്ടല് മൂലമോ ജനക്കൂട്ടത്തിന്റെ ആധിക്യംമൂലമോ ശാരീരികമായി തളര്ന്ന് വീഴുകയൊ ചെയ്യുന്നതില് അതിശയിക്കാനില്ല.2015ല്, 400-ലധികം ഇറാനികള് ഉള്പ്പെടെ ഏകദേശം 2,400 തീര്ത്ഥാടകര് ഒരു തിക്കിലും തിരക്കിലും കൊല്ലപ്പെട്ടു, ഇത് ഇറാനും സൗദി അറേബ്യയും തമ്മിലുള്ള 'വാക്കുകളുടെ യുദ്ധത്തിലേക്ക്' നയിച്ചു.സൗദി അറേബ്യയില് ഷിയാ പണ്ഡിതനെ തൂക്കിലേറ്റിയ സംഭവമായിരുന്നു അകല്ച്ചയ്ക്ക് മറ്റൊരു കാരണം. ഇതിനെതിരെ തെഹ്റാനില് വന് പ്രതിഷേധം നടക്കുകയും സൗദിയുടെ എംബസി ആക്രമിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇതോടെ സൗദി എംബസി അടച്ച് നയതന്ത്ര ബന്ധം അവസാനിപ്പിക്കുകയായിരുന്നു.
എന്നാല് നിലവിലെ സംഘര്ഷം അവസാനിപ്പിക്കാന് സൗദി കിരീടവകാശി മുഹമ്മദ് ബിന് സല്മാന് ശ്രമിക്കുന്നുണ്ട്. അദ്ദേഹം അമേരിക്കന് പ്രസിഡന്റ് ഡൊണാള്ഡ് ട്രംപ് ഉള്പ്പെടെയുള്ള ലോക നേതാക്കളുമായി ചര്ച്ച നടത്തി. മറ്റു രാജ്യങ്ങള് ഇറാന് പിന്തുണ പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിലും സൗദി അറേബ്യ സമാധാന ശ്രമങ്ങള് കൂടി നടത്തുന്നു എന്നതാണ് എടുത്തു പറയേണ്ടത്. സമാധാന കരാര് സാധ്യമാക്കാന് സൗദിയുടെ സഹായം ട്രംപ് അഭ്യര്ഥിച്ചതിനെ തുടര്ന്നാണിത്. എന്നാല് ഇറാന് ഇസ്രായേല് സംഘര്ഷത്തില് നേരിട്ടിടപെടുമെന്ന് അമേരിക്ക സൂചന നല്കി കഴിഞ്ഞു. അങ്ങനെ വന്നാല്സൗദി ഇപ്പോള് നല്കുന്ന പിന്തുണ ഇറാന് നല്കാന് പറ്റില്ല. സൗദിക്ക് മാത്രമല്ല അമേരിക്കയുടെ പിന്തുണയുള്ള ഒരു ജിസിസി രാജ്യത്തിനും.